Білімділік: Функция, функция ұғымы туралы жалпы түсінік беру; есептеу дағдыларын тереңдету. Компьютер құрылғылары, Турбо Паскаль программалау тілінжалпылау.

Дамытушылық:Компьютерде есептер шығару, өз бетімен жұмыс істеу қабілеттерін дамытуларына жағдай жасау.

Тәрбиелік: Алған білімдерін жүйелі түрде қалыптастырып, пәнге қызығушылығын арттыру.

Құрал-жабдықтар:Компьютер, интерактивті тақта, презентация,тапсырмалары бар карточка, таратпа материал.

Сабақ типі:Жаңа сабақ.

Сабақ түрі:Кіріктірілген сабақ (математика, информатика)

Сабақ жоспары:

1. Ұйымдастыру кезеңі. 
2. Өткен тақырыпты қайталау.
3. Жаңа сабақтың барысы
4. Бекеттер бойынша жұмыстар

Билетке тапсырыс беру – «Тест тапсырмалары»

1. Бекет– «Математика»

2. Бекет – «Алгоритмдеу және бағдарламалау негіздері»

3. Бекет – «Білім қаласы»

1. Сабақты бекіту.
2. Үй тапсырмасы. Бағалау.

Сабақтың барысы

І. Салеметсіздерме оқушылар! Бүгін біз  математика және алгоритмдеу және бағдарламалау негіздері пәндері бойынша алған білімдерімізді бір арнаға тоғыстырамыз.

ІІ. Біз сіздермен сабағымызды бастамас бұрын өткен тақырыптарды еске түсіре отырып математикалық амалдардың программалық тілде жазылу элементтерін жазайық.

ІІІ. Кіріспе

Функция ұғымымен сендер алгебра кур-сында танысқансындар. Анализ бастамаларын оқып-үйренген кез-де төмендегідей анықтама қабылдаған ыңғайлы.

    Тарихи мәліметтер.

1. Функцияның алғашқы анықтамасын Декарт «Геометрия» атты еңбегінде ұсынды.

2. «х-тен функция» терминін алғаш Г.В.Лейбниц пен шәкірті И.Бернулли қолданды.

3. 1698 жылдан бастап Лейбниц айнымалы және «константа» ( тұрақты ) терминдерін енгізді.

4. 1718 жылы швейцариялық матеметик И.Бернулли функцияға дәлірек анықтама берді: «Айнымалы шаманың функциясы деп осы айнымалы мен тұрақтыдан қандай да бір тәсілмен құрылған шаманы айтады».

5. Қазігі кезде қабылданған функцияның белгіленуін Л.Эйлер енгізген.

 Есеп. Квадраттың қабырғасы а см. Оның периметрін (Р) табу. Мұндағы, а=2;  5;  7

Шешуі: Егер а=2 болса, Р=4▪2=8 см

                        а=5 болса, Р=4▪5=20 см

                       а=8 болса, Р=4▪7=28 см

Р=4▪а     (а-тәуелсіз айнымалы)

(Р – тәуелді айнымалы немесе функция)

 Тәуелсіз айнымалы аргумент деп аталады.

 Тәуелді айнымалы осы аргументтің функциясы немесе функция.

Тәуелсіз айнымалының әрбір мәніне тәуелді айнымалының бір ғана мәні сәйкес келетін тәуелділікті функционалдық тәуелділік немесе функция деп атайды. 

Функцияның мәндерінің жиыны функцияның мәндерінің аймағы деп аталады. Жалпы функцияның белгіленуі: , мұндағы х-ті аргумент немесе тәуелсіз айнымалы деп атайды. Егер екі турлі функцияның анықталу облысы мен мәндер облысы беттесетін болса, яғни  болатындай пен  функциалары тең функциолар деп аталады.

Мысалы:  және  функциалары  жиынында тең, бірақ  тең емес, өйткені  болғанда .

Фукцияның берілу тәсілдері. А) Функцияның аналитикалық тәсілімен берілуі; фукция бір немесі бірнеше формула арқылы беріледі. Мысалы,   немесе

Б) Функцияның графиктік тәсілі арқылы берілуі; функция график арқылы беріледі. Функцияның графикі бойынша әрбір х мәні үшін фукцияның мәнін табуға болады.

В) Фукцияның таблицалық тәсілмен берілуі: фукцияның х пен у мендері таблица арқылы беріледі.

Күрделі функция. Мысалы:  A=[-1;1] фукциясы күрделі фукция өйткені оны  түрінде өрнектеуге болады.

Бірсарынды функциялар. Өспейтін, кемімейтін, өспелі және кемімелі функциялар бірсарынды фукциялар деп аталады. Мысалы, - өспелі функция, -кемімелі функция, . Аталған функциялар R жиынында бірсарынды функциялар.

Паскаль тілі блокты құрылымдардан, яғни программа жеке блоктардан құралған. Жалпы блок оның тақырыбынан, сонан соң сипаттамалық және операторлық бөліктерден тұрады. Блоктың тақырыбын әркім өз қалауынша қояды, бірақ ол блоктың ішкі мазмұнына байланысты болуы қажет. Блок программаны, процедураны немесе функцияны көрсетуі мүмкін.

      Программа тақырыбы PROGRAM сөзінен және программаның атауынан тұрады. Турбо Паскальдың 7 версиясында программа тақырыбынжазбай-аққойса да болады. Сипаттаманы беру бөлігіпрограммадакездесетінбарлықмәліметтердіхабарлауғажәнесолардысипаттауғаарналған. Кей жағдайдасипаттаубөлігініңжоқ та болуыықтимал. ПрограмманыңоператорлықбөлігіберілгеналгоритмдіжүзегеасырадыжәнеолBEGІNтүйіндісөзіменбасталып, ENDсөзіменаяқталады.

Программаныңжазылуқұрылымы:

PROGRAMаты;

                 Мәліметтердіңаты;

                 Мәліметтердіңтипінкөрсетіпсипаттау;

                 Олардыңмүмкінмәндері;

BEGІN

                 Операторлартізбегі;

                 Нәтижелертізбегі;

END.

       МұндағыPROGRAM - программа, BEGІN - программаның басы, END -  программаныңсоңыдегенмағынаныбілдіреді. (;) белгісіоператорлардыбір-біріненажыратуүшінжазылады, бірақолсоңғыоператорданкейінқойылмайды. ПрограмманыңсоңыENDсөзіненкейінғана (.) қойылады, олпрограмманыңаяқталғанынбілдіреді.

IV.  Билетке тапсырыс беру – «Тест тапсырмалары»

1. 1.Меншіктеу операторының жазылу үлісі
2. a)<=
3. b)>=
4. c)<> 
5. d):=
6. e)><=
7. 2.Паскаль программалаутіліқайжылышықты
8. a)1968-1971
9. b)1968-1970
10. c)1968-1972
11. d)1966-1971
12. e)1965-1971
13. 3.Ifсөзінің аудармасы
14. a)дейін
15. b)цикл
16. c)үшін
17. d)егер
18. e)қайталау

4. «const» сөзінің мағынасы нені білдіреді?

1. a)тұрақты
2. b)массив
3. c)дөңгелектеу
4. d)соңы
5. e)оқу

5. Енгізуоператорынкөрсетіңіз.

1. a)WRITE.
2. b)GOTO.
3. c)IF… THEN
4. d)READ
5. e)TEXT.

6. Төмендегілердің  қайсысы тақ?

І.     ІІ.   ІІІ.     ІV.

1. a)ешқайсысы      
2. b)VI
3. c)ІІІ, ІV
4. d)ІІІ  
5. e)І,Ү.

7.  Төмендегілердің қайсысы тақ функция?

1. a)
2. b)
3. c)
4. d)
5. e) .

8. Төмендегі функциялардың қайсысы жұп?

1. a)
2. b)
3. c)
4. d)
5. e) .

9.  функциясының -ні табыңыз.

1. a)
2. b)2
3. c)4
4. d)6
5. e)1

10.  функциясының  x=2 болғанда мәнін

табыңыз.

1. a)
2. b)4
3. c)
4. d)0
5. e)мәні жоқ

Жауаптары:

1. 1.2. A 3. DAD
2. 6.DBD

1. Бекет– «Математика»

А деңгей-

Жалпы вагондағы оқушыларға

1. 1.Егер  болса,       -ді  табыңыз.
2. 2.Функцияның тақ, жұптығын анықта
3. 3. функциясының x-тің қандай мәнінде y=4-ке тең болады

В деңгей

Плацкарттағы  оқушыларға

1. 1.
2. 2.Функцияның тақ, жұптығын анықта
3. 3.

С деңгей

Купедегі оқушыларға

1. 1.  фунцкциясының  
2. 2.Функцияның тақ, жұптығын анықта
3. 3.

2. Бекет – «Алгоритмдеу және бағдарламалау негіздері»

А деңгей-

Жалпы вагондағы оқушыларға

1. 4.Берiлген Х үшiн
2. 5.Берiлген Х үшiн
3. 6.Берiлген Х үшiн функциясының мәнiн есептеу.

В деңгей

Плацкарттағы  оқушыларға

1. 4.Берiлген Х үшiн функциясының мәнiн есептеу.
2. 5.Берiлген Х үшiн
3. 6.Берiлген Х үшiн функциясының мәнiн есептеу.

С деңгей

Купедегі оқушыларға

1. 4.Берiлген Х үшiн
2. 5.Берiлген Х үшiн
3. 6.Берiлген Х үшiн

3. Бекет – «Білім қаласы».  Кубик лактыру арқылы сұрақтарға жауап беру

1. 1.«х-тен функция» терминін алғаш кімдер қолданды?
2. 2.Паскаль тіліндегі программа құрылымы неше бөліктен тұрады? Оларды атаңыз.
3. 3.Қазігі кезде қабылданған функцияның белгіленуін кім енгізді?
4. 4.READ және WRITE қандай операторлар?
5. 5.Функция деп нені атаймыз?
6. 6.Шартты оператор дегеніміз?
7. 7.Функцияны қалай белгілейміз?
8. 8.DIV және MOD амалдарықалай орындалады?
9. 9.Функцияның мәндерінің аймағы деп  нені атаймыз?
10. 10.Паскаль тілін қай ғалым, қай жылдары программалау тілі ретінде ұсынған?

V. Сабақты бекіту.Сабақты бекіту мақсатында оқушылар өз ойларын қорытындып, бүгінгі сабақтан не түсінгенін кесте немесе схема түрінде болсын айтып береді.

VI. Үй тапсырмасы. Бағалау.

          Оқушыларды сабаққа қатысуына, тапсырмаларды орындауына байланысты бағалау.